από την Ελευθερία Μπίκου
Σχολική Ψυχολόγος, απόφοιτος Α.Π.Θ.
από την Ελευθερία Μπίκου
Σχολική Ψυχολόγος, απόφοιτος Α.Π.Θ.
Η αυτοεκτίμηση είναι ένας βασικός παράγοντας για ό,τι συμβαίνει εντός και μεταξύ των ανθρώπων. Είναι, σύμφωνα και με την Αμερικανίδα συγγραφέα και ψυχοθεραπεύτρια Virginia Satir, ένα από τα συστατικά που επενεργούν στην οικογενειακή εμπειρία και μπορεί να φέρει πολύ δυστυχία ή ευτυχία στα μέλη της.
Πρόκειται για την ικανότητα να δίνω αξία στον εαυτό μου και να τον μεταχειρίζομαι με αξιοπρέπεια, αγάπη και αλήθεια. Αυτά τα συναισθήματα και οι ιδέες που έχω για εμένα εξωτερικεύονται και στη συμπεριφορά μου. Όταν αγαπώ τον εαυτό μου και μου αρέσει, έχω μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσω τη ζωή με ειλικρίνεια και ακεραιότητα. Η αγάπη, η υπευθυνότητα και η στοργή πηγάζουν από μέσα μου χωρίς δυσκολία. Ακτινοβολώ δύναμη και ελπίδα. Όσο πιο πολύ εκτιμάω εαυτό μου, τόσο λιγότερα απαιτώ από τους άλλους, τόσο περισσότερο τους εμπιστεύομαι, αναγνωρίζω την αξία τους και τους σέβομαι, φέρομαι τρυφερά και κατάλληλα, και φτιάχνω στέρεες σχέσεις.
Το μέρος όπου το παιδί μπορεί να αναπτύξει ένα τέτοιο αίσθημα αυταξίας και να πάρει δυνάμεις για να αντιμετωπίσει τον κόσμο, δεν είναι λοιπόν άλλο από την οικογένεια. Η V. Satir μάλιστα χρησιμοποιεί μια πολύ ωραία λέξη για τους γονείς, τους αρχιτέκτονες της οικογένειας: ανθρωποπλάστες!
Πώς είναι λοιπόν μία οικογένεια που μπορεί να καταφέρει κάτι τέτοιο για τα μέλη της; Είναι γεμάτη ζωντάνια, ζεστασιά και γνησιότητα. Τα άτομα δείχνουν την κατανόηση και το σεβασμό τους στη ζωή. Τα μέλη της μπορούν να ακουμπούν το ένα το άλλο και δείχνουν την αγάπη και τη στοργή τους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Αισθάνονται ελεύθερα να πουν πώς νιώθουν, φέρονται ανοιχτά και ακούνε με ενδιαφέρον. Η συμπεριφορά των γονιών ταιριάζει με τα λόγια τους. Κάνουν σχέδια. Δέχονται τις αλλαγές σαν κομμάτι της ζωής και προσπαθούν να τις χρησιμοποιήσουν δημιουργικά, κάνοντας την οικογένειά τους ακόμα πιο στοργική. Μέσα σε αυτήν την οικογένεια τα παιδιά παίρνουν το μήνυμα ότι η ανθρώπινη ζωή και τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι πιο σημαντικά από οτιδήποτε άλλο.
Το μωρό όταν έρχεται στον κόσμο στηρίζεται στις εμπειρίες του με τους ανθρώπους για την αξία του. Στα πρώτα χρόνια η αυτοεκτίμηση αντλείται σχεδόν αποκλειστικά από τα ψυχικά αποθέματα της οικογένειας. Έπειτα στο σχολείο, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα, αλλά η οικογένεια παραμένει βασικός παράγοντας. Εξωτερικές δυνάμεις τείνουν να ενδυναμώσουν τα συναισθήματα αξίας ή αναξιότητας που το παιδί ήδη έχει μάθει. Το γεμάτο αυτοπεποίθηση παιδί, μπορεί να ξεπεράσει πολλές δυσκολίες με τους συνομήλικους του.
Ας εξετάσουμε κάποιες ιδέες για το πώς τα παιδιά μας θα αναπτύξουν αυτοεκτίμηση:
Ας σταθούμε λίγο στο τελευταίο. Οι γονείς αποτελούμε για τα παιδιά μας πρότυπα. Δεν μπορούμε όμως να τους μάθουμε κάτι αν εμείς δεν το ξέρουμε. Συνηθίζει κάποιες φορές κανείς τόσο πολύ στα χαμηλά αισθήματα αυταξίας που εύκολα πείθεται πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Ευτυχώς όμως πάντα υπάρχει η ευκαιρία να βελτιώσει κανείς την αυτοεκτίμησή του. Το συναίσθημα να μη δίνω αξία στον εαυτό μου μαθαίνεται άρα και ξεμαθαίνεται και κάτι καινούριο μπορεί να αναβλύσει. Οι άνθρωποι μπορούμε πάντα να αλλάξουμε, αφού ωριμάζουμε και μαθαίνουμε καινούρια πράγματα. Αρκεί να παραδεχτώ πρόθυμα ότι κάτι δε μου αρέσει και να αποφασίσω να αλλάξω. Να αποδεχτώ τα αποτελέσματα των πράξεων μου, να συγχωρήσω τον εαυτό μου και να μάθω να φέρομαι διαφορετικά. Μία τέτοια προσπάθεια χρειάζεται χρόνο, υπομονή και κουράγιο να διακινδυνεύσω.
Μπορούμε με τους παραπάνω τρόπους να κάνουμε την οικογένεια μας τόπο όπου μεγαλώνουν άνθρωποι που συναισθάνονται την αξία τους, μπορούν να σταθούν στα πόδια τους, να αγαπήσουν και να αγωνιστούν έντιμα. Τελικά, να φτιάξουμε έναν κόσμο που υπηρετεί την ανθρώπινη πλευρά των ανθρώπων.
Βιβλιογραφία:
V. Satir “Πλάθοντας ανθρώπους” (Εκδόσεις Κέδρος, 1989)